,
Sytuacja, w której kobieta rozpoczyna nową pracę i jednocześnie dowiaduje się o ciąży, może być wyzwaniem prawnym. W Polsce prawo pracy oferuje szeroką ochronę kobietom w ciąży, gwarantując im szereg uprawnień, niezależnie od tego, kiedy podjęły zatrudnienie. W tym artykule wyjaśniamy, jakie są Twoje prawa jako pracownicy w ciąży, bazując na przepisach Kodeksu pracy oraz przykładach z orzecznictwa sądowego, które podkreślają wagę ochrony matek w miejscu pracy.
Ochrona kobiet w ciąży – gwarancje prawne
Podstawowe przepisy chroniące pracownice w ciąży zawarte są w Kodeksie pracy. Art. 177 tej ustawy wprowadza zakaz wypowiadania i rozwiązywania umowy o pracę z kobietą będącą w ciąży, chyba że dochodzi do likwidacji zakładu pracy. Kluczowym elementem ochrony jest to, że rozpoczyna się z chwilą, gdy pracownica poinformuje pracodawcę o swojej ciąży.
Kiedy przysługuje ochrona przed zwolnieniem?
Ochrona przed zwolnieniem przysługuje pracownicom zatrudnionym na podstawie:
- umowy na czas nieokreślony,
- umowy na okres próbny trwającej dłużej niż 1 miesiąc (art. 177 § 3 Kodeksu pracy),
- umowy na czas określony, jeśli jej rozwiązanie miałoby nastąpić po upływie 3. miesiąca ciąży.
"Dopiero zaczęłam pracę i jestem w ciąży". Co z umową o pracę na okres próbny lub czas określony?
Jeśli pracownica zawarła umowę o pracę na okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc lub umowę na czas określony, to w przypadku, gdy ciąża przekracza 3. miesiąc, pracodawca ma obowiązek przedłużyć umowę do dnia porodu.
Przepis ten wynika wprost z art. 177 § 3 Kodeksu pracy. Ochrona ta nie dotyczy jednak umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło.
Ciąża a uprawnienia w miejscu pracy
Pracownice w ciąży mogą korzystać z szeregu dodatkowych uprawnień, takich jak:
- Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i nocnych – zgodnie z art. 178 Kodeksu pracy pracownica w ciąży nie może być zobowiązana do pracy w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
- Prawo do dodatkowych przerw w pracy – kobietom w ciąży przysługuje prawo do przerw na odpoczynek, szczególnie w pracy wymagającej długotrwałego stania czy chodzenia (art. 179 Kodeksu pracy).
- Zwrot kosztów za badania lekarskie – pracodawca ma obowiązek zapewnić ciężarnej czas wolny oraz pokryć koszty związane z badaniami lekarskimi zleconymi przez lekarza prowadzonego (art. 185 Kodeksu pracy).
Orzecznictwo dotyczące ochrony kobiet w ciąży
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2006 r., sygn. akt III UK 150/05: Sąd stwierdził, że dążenie do uzyskania ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym poprzez zawarcie umowy o pracę jest zachowaniem rozsądnym i uzasadnionym zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Samo zawarcie umowy o pracę z kobietą w ciąży nie oznacza pozorności tej umowy, o ile praca jest faktycznie wykonywana.
Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, sygn. akt VII U 1229/23: Sąd orzekł, że samo zawarcie umowy z kobietą w ciąży nie przesądza o pozornym charakterze umowy o pracę, nawet jeśli uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest głównym motywem pracownicy przy podpisywaniu umowy. W tej sprawie wykazano, że umowa była faktycznie wykonywana, dlatego działanie pracownicy nie było sprzeczne z prawem.
Powyżej przytoczone orzeczenia podkreślają, że najważniejszym elementem w ocenie umowy o pracę z kobietą w ciąży jest faktyczne wykonywanie obowiązków pracowniczych. Samo zawarcie umowy w celu uzyskania świadczeń, bez realnego świadczenia pracy, może być uznane za działanie pozorne i prowadzić do odmowy przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.
Czytaj także:
Ile godzin pracy w miesiącu przypada na etacie w 2025 roku? Mamy wyliczenia
Czym jest zakaz konkurencji i jak go stosować zgodnie z prawem?
Data aktualizacji:
2025-01-14
